با افزایش سفرهای تابستانی احتمال آفتاب سوختگی برای کسانی بیشتر می‌شود که اهل استفاده از کرم ضدآفتاب نیستند یا به شکل صحیحی از آن استفاده نمی‌کنند. بهترین راه جلوگیری از آفتاب سوختگی استفاده کافی از محصولات ضدآفتاب است. اما اگر به هردلیل دچار آفتاب سوختگی شدید، جای نگرانی نیست. راه‌های ساده‌ای برای درمان خانگی آفتاب سوختگی وجود دارد که درد و سوزش آن را کم می‌کند و پوست سریع‌تر بهبود می‌یابد. ما در این مقاله درباره علایم آفتاب سوختگی و راه‌های درمان هر کدام از این علایم بیشتر صحبت می‌کنیم.
راهنمای مطالعه
آفتاب سوختگی چیست و چه علایمی دارد؟
به شکل کلی آفتاب سوختگی، التهابی پوستی است که منجر به خارش و ورم می‌شود. منشا این التهابِ پوستی اشعه‌های ماورای بنفش خورشید (UVA و UVB) هستند که با برخورد به پوست تاثیری منفی روی آن دارند. اشعه UVB عامل اصلی آفتاب سوختگی است و باعث از بین رفتن سلول‌های پوستی می‌شود. در نتیجه بدن واکنشی التهابی نشان می‌دهد و پوست را قرمز می‌کند. اما علایم آفتاب سوختگی بین افراد متفاوت است. کسانی که پوست روشنی دارند بیشتر در خطر آفتاب سوختگی هستند. در مقابل، کسانی که پوستی تیره دارند کمتر دچار آفتاب سوختگی می‌شوند و فقط پوستشان تغییر رنگ می‌دهد. برخی از علایم رایج آفتاب سوختگی عبارتند از: قرمزی، حساسیت به لمس، درد، سوزش، خارش، ورم و تاول. در موارد خیلی شدید آفتاب سوختگی ممکن است علایمی مانند تب، لرز، سردرد، حالت تهوع و تهوع داشته باشد. برای علایم خیلی شدید آفتاب سوختگی شاید نیاز به رسیدگی پزشک باشد.
زمان‌بندی آفتاب سوختگی
اگر دچار آفتاب سوختگی شدید، زمان‌بندی آن به این شکل است: بین دو تا شش ساعت پس از آفتاب سوختگی خارش شروع می‌شود. علایم پوستی (خارش، سوزش، تاول) بین دوازده تا بیست و چهار ساعت بعد به اوج خود می‌رسند. نهایتا بین چهار تا هفت روز پس از آفتاب سوختگی محل آن پوسته پوسته می‌شود و سلول‌های مرده پوست از روی آن جدا می‌شود.
چه عواملی روی شدت آفتاب سوختگی تاثیر دارند؟
مهم‌ترین عامل روی شدت آفتاب سوختگی روشنی پوست است. علاوه بر روشنی پوست، اگر در زمانی بین ساعت ده صبح تا سه بعدازظهر در معرض نور خورشید باشید، اگر در ارتفاع بالایی باشید یا اگر در نزدیکی خط استوا قرار داشته باشید، احتمال آفتاب سوختگی شدید برای شما بیشتر است. در چنین شرایطی حتما به نکات لازم برای جلوگیری از آفتاب سوختگی بیشتر دقت کنید.
علایم آفتاب سوختگی چقدر باقی می‌مانند؟
در میان علایم آفتاب سوختگی، قرمزی پوست بین دوتا شش ساعت بعد از آفتاب سوختگی ظاهر می‌شود و کم کم طی یکی دو روز بعد از بین می‌رود. درد آفتاب سوختگی معمولا شش ساعت بعد شروع می‌شود و بعد از چهل و هشت ساعت کم کم از بین می‌رود. ورم نیز ممکن است یکی دو روز باقی بماند. تاول بین شش تا بیست و چهار ساعت بعد از آفتاب سوختگی ظاهر می‌شود اما ممکن است تا چند روز هم طول بکشد. از آنجایی که تاول نشانه آفتاب سوختگی نسبتا شدید یا شدید است، ممکن است تا یک هفته تاول‌ها روی پوست باقی بمانند. ریزش پوست نیز یکی دیگر از علایم آفتاب سوختگی است. برای آفتاب سوختگی‌های نه چندان جدی، طی هفت روز باید ریزش پوست تمام شود. خارش پوست نیز ممکن است از شش ساعت بعد از آفتاب سوختگی تا سه روز ادامه داشته باشد.
چطور التهاب آفتاب سوختگی را کمتر کنیم؟
فرض کنید برای درمان آفتاب سوختگیِ دست‌ها به دنبال راه حلی هستید، احتمالا اولین کاری که می‌کنید گذاشتن چیزی خنک روی محل سوختگی است. حقیقت این است که این کار واقعا به کم شدن التهاب کمک می‌کند و راه خوبی برای درمان آفتاب سوختگی به شمار می‌آید. توصیه ما این است که یک بسته یخ را در پارچه نمدار بپیچید و روی جای سوختگی نگه دارید. این کار کمی حرارت پوست را می‌گیرد و ورم آن را کمتر می‌کند. آب یخ نیز می‌تواند راه حل مناسبی باشد. در یک کاسه آب یخ درست کنید. سپس پارچه‌ای را با آن خیس کنید و روی محل آفتاب سوختگی قرار دهید. کمپرس آب سرد را می‌توانید برای چندین بار در روز به مدت ده تا پانزده دقیقه روی آفتاب سوختگی قرار دهید تا قرمزی آن کم شود.
راه حل دوم این است که از چای سبز یا سیاه استفاده کنید. این دو نوع چای حاوی ماده‌ای به نام کاتچین هستند که به ترمیم پوست آسیب‌دیده کمک می‌کند. مخصوصا اگر پوست دورچشمتان دچار آفتاب سوختگی شده، شما می‌توانید دو چای کیسه‌ای را در آب خنک بگذارید و سپس دو کیسه روی چشمان بسته قرار دهید تا ورم و درد آن را بهبود دهد.
چطور خارش آفتاب سوختگی را کمتر کنیم؟
یکی از راه‌های کاهش خارش آفتاب استفاده از پماد یک درصد هیدروکورتیزون است . این پماد خاصیت ضدالتهابی دارد و درمان سریع آفتاب سوختگی صورت و دست‌ها به شمار می‌آید.
چطور درد و سوزش آفتاب سوختگی را کمتر کنیم؟
برای درد و سوزش آفتاب سوختگی می‌توانید آسپرین، استامینوفن یا ایبوپروفن مصرف کنید. به طور کلی پیشنهاد می‌شود لباس‌های سبک و پنبه‌ای بپوشید تا کمتر در محل آفتاب سوختگی برخورد داشته باشد. مهم‌ترین نکته این است که پوسته‌های محل آفتاب سوختگی را نَکَنید! اگر این پوست‌ها را بکنید، احتمال عفونت پوستی افزایش می‌یابد. اگر پوستتان تاول زده و می‌خواهید آن را خالی کنید، با سوزنی استریل شده بالای تاول را سوراخ کنید و دیگر کاری به آن نداشته باشید.
آبرسانی به پوست آفتاب سوخته
برای بهبود هرچه سریع‌تر پوست آفتاب سوخته شما باید حتما میزان آب بیشتری بنوشید. در کنار آب حتما میوه‌ها و سبزیجات آبدار مثل هندوانه، خیار، توت فرنگی، گوجه، گریپ فروت و طالبی استفاده کنید. همه این‌ها بیش از نود درصد آب دارند و با خشک شدن محل آفتاب سوختگی مقابله می‌کنند. علاوه بر آن می‌توان از مرطوب‌کننده‌های مناسب استفاده کرد. برای خنکی بیشتر می‌توانید مرطوب‌کننده را برای چند دقیقه داخل یخچال بگذارید و بعد به محل آفتاب سوختگی بزنید. فقط حواستان باشد از وازلین استفاده نکنید. این محصول اجازه نمی‌دهد گرما از سطح پوست خارج شود و آن را در خود نگه می‌دارد.
راه حل دیگر برای آبرسانی به پوست استفاده از ژل آلوئه وراست. ژل طبیعی آلوئه ورا که کمی خنک شده تاثیر چشمگیری روی درمان آفتاب سوختگی بعد از شنا و کاهش علایم آن دارد. اگر می‌خواهید محصولی حاوی آلوئه ورا بخرید، حتما حواستان باشد که محصول مدنظر فاقد الکل، رنگ، عطر یا هر نوع محرک پوستی دیگر باشد.
درمان آفتاب سوختگی دریا
برای درمان خانگی آفتاب سوختگی صورت و بدن بعد از شنا در دریا می‌توانید چند درمان راحت خانگی داشته باشید:
سرکه سیب
از آنجایی که نظرات مختلفی درباره تاثیر سرکه سیب روی آفتاب سوختگی وجود دارد، توصیه می‌شود برای درمان آفتاب سوختگیِ نه چندان شدید از سرکه استفاده کنید. شما می‌توانید در آبِ وان حمام دو پیمانه سرکه بریزید و درون آن بنشینید یا در حد یک قاشق چایخوری سرکه به محل آفتاب سوختگی بمالید تا سوزش آن کمتر شود.
سیب زمینی
نشاسته موجود در سیب زمینی می‌تواند حرارت آفتاب سوختگی را بگیرد و درد آن را کمتر کند. برای استفاده از سیب زمینی در آفتاب سوختگی توصیه می‌شود که یک عدد سیب زمینی را آب‌پز کنید و پس از له کردن روی پوست قرار دهید.
عسل
از آنجا که تاثیر عسل روی سرعت بهبود آفتاب سوختگی و کاهش درد آن ثابت شده، شما می‌توانید کمی عسل روی آفتاب سوختگی‌تان قرار دهید تا درد آن کمتر شود.
چای بابونه
ما در بخش‌های پیش به استفاده از چای سبز و چای سیاه اشاره کردیم. چای بابونه نیز باعث آرام شدن التهاب پوست آفتاب سوخته می‌شود. کافی است که چای بابونه را دم کنید و با پارچه‌ای تمیز آن را به محل آفتاب سوختگی بکشید.
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اکثر آفتاب سوختگی‌ها جزو سوختگی‌های درجه یک دسته‌بندی می‌شوند که همراه قرمزی و درد هستند و به راحتی می‌شود در منزل به آنها رسیدگی کرد. اما اگر مدت زمان بسیار طولانی در معرض آفتاب باشید، ممکن است دچار سوختگی درجه دو شوید. اگر هرکدام از این علایم را دارید حتما به دکتر مراجعه کنید:
- تاول روی بیش از بیست درصد از بدن
- ضعف بدن و غش
- تب، سردرد، گیجی یا حالت تهوع
- عفونت پوستی
- آفتاب سوختگی که با درمان‌های خانگی بهتر نمی‌شود
چطور از آفتاب سوختگی جلوگیری کنیم؟
بهترین راه برای جلوگیری از آفتاب سوختگی استفاده از محصولات ضدآفتاب و به حداقل رساندن مدت زمانی است که در معرض نور خورشید هستید. به طور کلی توصیه می‌شود در محل‌های سایه بنشینید و لباس‌هایی بپوشید که از بدن در برابر نور خورشید محافظت می‌کنند. استفاده از کلاه و عینک آفتابی نیز می‌تواند به کمتر شدن آسیب نور خورشید کمک کنند. در نهایت همیشه از ضد آفتابی با SPF بیشتر از سی استفاده کنید و هر دو ساعت آن را تجدید کنید.
کلام آخر
ما در این مقاله انواع درمان خانگی آفتاب سوختگی را توضیح دادیم و گفتیم که علایم آفتاب سوختگی چقدر باقی می‌مانند و چطور می‌توان این علایم را کم‌رنگ‌تر کرد. به طور کلی آفتاب سوختگی را می‌توان در منزل درمان کرد، مگر اینکه آفتاب سوختگی در حد سوختگیِ درجه دو باشد و نیاز به رسیدگی پزشکی داشته باشد. البته که با رعایت چند نکته کوچک و استفاده دائم از ضدآفتاب می‌توان به کلی از آفتاب سوختگی پیشگیری کرد.
شما چه درمانی را برای آفتاب سوختگی پیشنهاد می‌کنید؟